Boekbespreking: Doe eens normaal man (in 7 stappen naar een betere politiek)

"Doe eens normaal man (in 7 stappen naar een betere politiek)" van Kustaw Bessems en Dirk Jacob Nieuwboer

Laat ik beginnen met zeggen dat ik vind dat dit boek in 250-voud over het Binnenhof verspreid zou moeten worden, een exemplaar voor ieder kamerlid, minister en staatssecretaris. (Update: Dirk Jacob meldt dat alle 150 Tweede Kamerleden een exemplaar gekregen hebben!) Tevens zou nog een flinke oplage neergelegd kunnen worden in de diverse kamerrestaurants & toiletgelegenheden, voor het geval iemand het gemist had.

Van de achterflap "Hoe komt het dat politici zo gek praten? Waarom vinden ze het zo moeilijk sorry te zeggen? Mogen ze trots zijn op een compromis?". En dat raakt me. Ik kom uit een politiek nest, je kon in het verleden meerdere malen stemmen op mijn vader, mijn moeder en zelfs oma, voor provinciale staten, gemeenteraad en we hebben zelfs tweemaal een gedeputeerde gehad. 

Als kind stonden mijn broer en ik vooraan met prinsjesdag in het gebouw van de tweede kamer, omringd door de kinderen van kamerleden & andere kamermedewerkers. Dolle pret. Mijn moeder zette haar kooktalent (naast haar beleidsmatige werk!) maar al te graag in voor politieke doelen, wat resulteerde in dinertafels vol politici. Van huis uit was de politiek ons dierbaar, en iets van heel dichtbij. 

En daarom doen de afgelopen decennia mij zo'n pijn. Een politicus breekt een verkiezingsbelofte schofterig, en staat slechts uren later uit te leggen dat hij zo blij is met het resultaat. Er zijn grote fouten gemaakt en er volgt een excuus dat je van een peuter niet zou accepteren ("als ik mensen gekwetst zou hebben betreur ik dat"). Maar ook, een politicus presenteert een visie en krijgt kritiek dat ie geen concreet plan heeft, een andere politicus presenteert een concreet plan en wordt verweten geen visie te hebben. Het is ook nooit goed!

In "Doe eens normaal man" leggen Bessems en Nieuwboer (beide journalisten) uit hoe dat nou zo gekomen is, en uniek, ze bieden ook suggesties hoe het op te lossen. 

Het eerste hoofdstuk begint gelijk heel sterk, en ik denk eigenlijk dat dit als wortel van het boek zelfs nog wat onderbelicht blijft. Een politicus moet weten waarom hij of zij de politiek in ging. Als ie eenmaal aangekomen is in Den Haag moet ie het niet vergeten, en hij moet het ook duidelijk uit blijven spreken. Bij afwijking van de idealen mag je dat best zeggen. Met pakkende voorbeelden over Wouter Bos, Job Cohen, Diederik Samsom en Jeanine Hennis maken de schrijvers duidelijk hoe het (niet) moet.

Persoonlijk denk ik dat als je als politicus geen helder antwoord hebt (en durft te geven) op de vraag waarom je nou de politiek in wilde je net zo goed gelijk kunt stoppen. Dit is echt de wortel van het verhaal, wat overigens uitgaat van politici die oprecht hun best willen doen.

Het volgende hoofdstuk beschrijft het vermaledijde "draaien". Normale mensen veranderen, gegeven veranderende inzichten of omstandigheden, van mening. Bij politici heet dit gelijk "draaien" en is dat "niet eerlijk". Wederom met voorbeelden leggen de auteurs uit hoe je fatsoenlijk moet en kunt draaien, en dat als je het uitlegt je publiek dat ook zal begrijpen. Zo dom zijn die stemmers niet namelijk.

Volgende hoofdstukken geven gelijksoortige inzichten in het sluiten van compromissen (wees eerlijk dat het jouw keuze niet was, leg het niet zo uit alsof je toch gewonnen had), excuses aanbieden (oprecht en zeg wat je geleerd hebt), "geen commentaar geven"  (leg uit waarom je niks zegt, ontken niet dat je niks zegt!) en hoe normaal te blijven praten.

De rode draad in dit verhaal is dat als je een helder en eerlijk verhaal hebt, en je niet poogt te verstoppen achter Haags gekonkel of slimpraterij, je electoraat dat zal waarderen. En wat hoop ik dat dat waar is! Bessems en Nieuwboer zijn beide goede verstaanders en denken na over wat ze horen en lezen. Hun inzichten (ook buiten dit boek) bewijzen dat. 

En het doet hun pijn hoe politici vol met wijsheden als "in een vlek moet je niet wrijven" en "stilzitten als je geschoren wordt" steeds vreemder praten en schijnbaar nooit meer met minder dan absoluut succes uit een vergadering komen, en zeker nooit ongelijk hebben gekregen!

Ik ben er echter niet zeker van of de door de auteurs aanbevolen duidelijkheid (en ze geven vele goede voorbeelden die op mij erg overtuigend overkomen) ook aansluiting zal vinden bij het publiek en met name de media.

Het siert de auteurs dan ook dat ze zelf ook nog een afsluitend hoofdstuk 'media' opgenomen hebben, over hoe journalisten zelf bijgedragen hebben aan de vervreemding van politici. Met prachtige voorbeelden laten ze zien dat "het ook nooit goed is". De media zullen nieuwe duidelijkheid niet moeten gebruiken als excuus gehakt te maken van de helder pratende politicus!

Tussen de concrete hoofdstukken bovenstaand genoemd zitten prachtige epistels over het wisselen van zwakke ministers, vijf nieuwe "droompartijen" (ik zou erop stemmen!), de gevaren van tot laat door vergaderen en de onzin van bezuinigen op de politiek zelf.

Afsluitend, zoals eerder gezegd zou ik het geweldig vinden als ieder aanstaand kamerlid bij de eerste vergadering een exemplaar van die boek zou aantreffen op zijn of haar zetel. Samen met "Je hebt het niet van mij" van Joris Luyendijk (wat een stuk cynischer is) zou dit boek tot de verplichte introductiecursus moeten behoren.

En ik hoop van harte dat de media en het publiek de resulterende helderheid en duidelijkheid niet zullen afstraffen, maar waarderen.